انتخاب ناشر سال را موضوعی کنیم

در جشنواره انتخاب کتاب سال، با تقسیم بندی موضوعی، هم انتخاب را راحت می کند و هم رقابت عادلانه تر است

باملاک ها وشاخص های انتخاب ناشر سال و وضعیتی که در سازمان نشر کشور حاکم است، متاسفانه بخش خصوصی کمترین سهم را در نشر اصلی کشور دارد.

بار اصلی نشر به عهده ناشران عمومی، دولتی وشبه دولتی است، که به چند دلیل به نفع نشر کشور نیست.

به دلایل متعدد انگیزه ناشران عمومی در اقتصاد نشر زیاد است. ناشران عمومی به دلیل سرمایه غیر شخصی ، غیر از موارد استثنانی که همان ها فقط موفق اند، دغدغه ای برای بازگشت سرمایه ندارند، در نتیجه نه تلاشی برای معرفی، ترویج و پخش اثار خود ندارند و درنتیجه هدف انتشار کتاب که دسترسی مخاطب است، در این نوع نشر دچار رکود است.

گرچه داشتن سرمایه از نقاط مثبت  و قوت این بخش از نشر کشور است به طوری که بخش خصوصی با فقدان آن از این جهت توان رقابت با بخش عمومی را ندارد.اما همین عامل باعث شده که انجام هزینه های لازم برای ارتقای کیفیت کتاب در نشر عمومی راحت تر اتفاق بیفتد وناشران خصوصی به دلیل مشکل نقدینگی قدرت مانور کمتری برای انجام هزینه های لازم که تاثیر مستقیم در کیفیت کتاب را دارد، دارا می باشند.

همچنین به همین دلیل توان سرمایه گذاری بر روی اثار متعدد و جذب مخاطب بیشتر را ناشران خصوصی ندارند که فرصت فوق العاده ای دراختیار ناشران عممی می گذارد.

از طرفی ناشران خصوصی  یا فاقد تجربه کافی اند و یا انها هم که تجربه دارند به صورت سنتی است. درنتیجه نشر کشور از فقر علمی بودن رنج می برد.

ناشران عمومی هم چون رشته دانشگاهی نشر نداریم، از این جهت وضع بهتری در مدیریت نشر ندارند، اما معمولا دارای مدارج علمی و لو در رشته های غیر مرتبط هستند، لذا در شرایط بهتری نشر خود را مدیریت می کنند.

*****

در سال های دهه هشتاد و در زمان مدیریت بوستان کتاب که بیش از 7 نوبت ناشر برگزیده کشوری شده بودم، و تقریبا به صورت متوالی این اتفاق میان بوستان و چند ناشر دیگر تکرار می شد، با مدیران وقت وزارت ارشاد به عنوان یک مشکل مطرح کردم که این وضعیت مسابقه ای میان چند ناشر است و چند هزار ناشر دیگر از این گردونه خارج اند و عملا انگیزه ای برای دست یابی به این مرحله را ندارند.

در برخی سال ها پیشنهاد ناشر برتر دهه و احیانا خروج برخی ناشران بزرگ از گردنه رقابت مطرح شد، که در عمل اتفاق نیافتاد.

با تحولی که در حوزه معاونت فرهنگی وزارت ارشاد شاهد هستیم، برای امسال پیشنهاد دارم با الگوی کتاب سال کشوری، نسبت به انتخاب ناشر سال اقدام شود.توضیح این که:

گرچه ناشران بزرگ و ارزشمندی در کشور وجود دارند، اما شاید به سختی بتوان ناشری را در کشور شناسایی کرد که از تمام جنبه های نشر بتواند الگوی ناشران باشد تا به عنوان مطلق، ناشر برگزیده معرفی شود.

البته در مقایسه با بقیه ناشران، رقابت چند ناشر می تواند نتیجه ای را به دست دهد تا چند ناشر را از بقیه متمایز کند؛ اما ضمن این که ضعف های فراوان حوزه نشر کشور و وجود اشکال قبلی که این انتخاب درمیان ناشرانی محدود در گردش است و دیگر ناشران، هیچ انگیزه برای رقابت ندارند، به علاوه برخی شاخص های کمی در حوزه های مختلف نشر باعث می شود تا این رقابت چندان عادلانه نباشد یعنی مقایسه های کیفی را فقط با کمیت سنجیدن راه صحیحی نیست. جنس پارامترهای کمی هم متفاوت است تا بتوان از جهت کمی هم ناشران باهم مقایسه کرد.

کار کودک، با انتشار اثار فلسفی و یا رمان و..که هرکدام سختی خود را دارد،  ولی هیچ وقت کیفیت همین سه حوزه باهم قابل مقایسه نیست. از نظر کمی هم به مراتب دشوارتر.انتشار کتاب 12 صفحه ای کودک یک عنوان است و یک کتاب 800 صفحه ای هم یک عنوان...

در جشنواره انتخاب کتاب سال، با تقسیم بندی موضوعی، هم انتخاب را راحت می کند و هم رقابت عادلانه تر است.

مقایسه کتاب کودک باهم است و اثار فقهی باهم و اثار فلسفی و...

لذا می توان فعلا در چند حوزه محدودتر،  امسال کار اغاز کرد و بعد با مطالعه دقیق تر ان را گسترش داد.

مثلا ناشران برتر کودک، ناشران برتر حوزه اثار فلسفی کلامی، ناشران برتر اثار علوم خالص، ناشران برتر اثار قرانی و...

با این اقدام غیر از مقایسه دقیق تر و حذف ناشر برگزیده مطلق - که اگر داشته باشیم باشرایط ویژه ان هم قابل تدارک است - فائده مهمتر آن این است که برای ناشران جوان تر انگیزه رقابت در حوزه خاص را حتی باناشران بزرگ فراهم می کند. و نتیجه ارزشمند تر آن ارتقای نشر کشور به سمت ناشران تخصصی و حرفه ای است که هر ناشر در یک رشته فعالیت می کند و رشد نشر را در پی دارد.انشاءالله.

خبرانلاین