گزارش رجانيوز از حال و روز بازار كاغذ بخاطرخدا كاري براي بازار كاغذ كنيد!/ قيمتها ساعتي تغيير مي‌كند/ آيا منظور وزيرارشاد از تحول در فرهنگ تعطيلي بازار نشر است؟

چکیده:

ضد ضربه! شايد اين بهترين تعريفي باشد كه مي توان از رفتار مسئولان در قبال انتقادها درباره وضعيت گراني كاغذ ارائه كرد. و اين در حالي است كه اوضاع بازار كاغذ بدجوري آشفته است. آنقدر كه اگر بخواهي كاغذ بخري، راننده را تا ساعت دو بعد از ظهر معطل مي كنند تا قيمت‌ها تكليفش معلوم شود و آنوقت با قيمت جديد كاغذ را بار بزنند! اين وضعيتي است كه عضو هيئت مديره انجمن ناشران دانشگاهي در گفتگو با رجانيوز تشريح ميكند و براي آنكه تير خلاص را بزند مي گويد: تيراژمان در بعضي كتابها به 100 نسخه رسيده است.

بوي ماه مهر آمد اما كتابها روي زمين است

پايان شهريور و شروع مهرماه يعني رونق بازار كتب دانشگاهي. اساتيد كم‌كم شروع مي كنند به كتاب و مرجع معرفي كردن و دانشجوها هم مي افتدند در كتابفروشي ها براي تهيه كتابهايي كه نمره قبولي‌شان به آنها وابسته است. اما امسال بازار كتب دانشگاهي مثل هميشه نيست. علي اكبر تورانيان، ناشر و عضو هيئت مديره انجمن ناشران دانشگاهي كه برگزاري نمايشگاه تخصصي كتاب دانشگاهي را هم در كارنامه دارد در گفتگو با رجانيوز به شرح اين وضعيت پرداخته است. مشروح اين گفتگو بزودي منتشر خواهد شد اما او در بخشي از صحبتهايش مي گويد: «همیشه در آخر شهریور کتاب‌های ناشرین دانشگاهي برای توزیع آماده بودند. امسال این اتفاق نیفتاده و بسیاری از کتاب‌ها روی زمین مانده‌اند و اگر هم کتابی تولید می‌شود، هزینه آن بسیار سنگین است».

او نتيجه اين وضعيت را اينطور تشريح ميكند: «تا حالا چندين نفر از همكاران ما همينجا آمده‌اند و گفته اند كه مي خواهند كلا تعطيل كنند و تغيير شغل بدهند.» گراني كاغذ ضربه‌اي به بازار نشر دانشگاهي مي زند كه براي شنيدن اولين صداهايش بايد چند ماهي صبر كرد و البته تبعات اصلي اش را سالها بعد ديد.

آمارها از افت شديد توليد كتاب خبر مي دهند

براي اينكه وضعيت بازار نشر و واكنش آن به افزايش قيمت كاغذ بيشتر دستتان بيايد به اين آمار توجه كنيد: «ارزش پشت جلد کتاب‌های منتشرشده در سال 1389 مبلغ 670 میلیارد تومان بود. این مبلغ در سال 1390 با افزایش 100 میلیارد تومانی روبه‌رو شد. جالب است بدانید در چهار‌ماه اول امسال (از فروردین تا آخر تیر) کل قیمت پشت جلد کتاب‌ها به 220 میلیارد تومان رسیده و اگر هشت‌‌ماه باقیمانده سال را نیز به همین روال محاسبه کنیم به 660 میلیارد تومان می‌رسیم که حتی به رقم سال89 نیز نخواهیم رسید.»

اين آمار را محمود آموزگار، دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران ارائه مي كند تا معلوم شود علي رغم افرزايش قيمت كاغذ و به تبع آن افزايش قيمت پشت جلد كتابها، اما توليد كتاب آنقدر كاهش داشته است كه مجموع قيمتها از دو سال پيش هم كمتر باشد.

وقتي فعالان حوزه نشر مهمترين دليل نوسانات قيمت كاغذ را دلال بازي و احتكار آن مي دانند پربيراه نگفته اند. منصور حاجی آخوندیان، رییس اتحادیه کاغذفروشان دراينباره مي گويد: مدتهاست با وزارت صنعت و تجارت مکاتبه کردیم اما کسی پاسخگو نیست .ما هم وارد کنندگان کاغذ را نمی شناسیم که بتوانیم با آنها مذاکره داشته باشیم. ما اتحادیه ها کار تجاری انجان نمی دهیم. تاجران کاغذ را وارد می کنند و ما آنها را نمی شناسیم و آنها هستند که قیمت را مشخص می کنند.

حاجی آخوندیان مي گويد: از وزارت بازرگانی درخواست کرده‌ایم نام تاجرانی که کاغذها را وارد بنگاه‌ها کرده‌اند به ما بدهند، اما آنها این کار را نمی‌کنند و در این بین عده‌ای سودجو آن را به سه برابر قیمت واقعی به ما می‌فروشند. اگر مسئولان نمی‌توانند در این خصوص کاری کنند، حداقل نام و نشان تاجرها را بدهند تا خودمان پیدایشان کنیم و جلوی این مسئله را بگیریم.

كالايي قابل كنترل كه از كنترل خارج شده است

سیدمحمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه دیدار با رییس سازمان ادیان چین در 19 شهريور ماه در مورد اقدامات وزارت ارشاد رفع مشکل گرانی کاغذ را در واردات دانست گفت: «حمایت از چاپخانه های تازه تاسیس را مدنظر قرار دادیم و معتقدیم واردات به موقع کاغذ نیز به کاهش قیمت کاغذ کمک خواهد کرد.به هر حال در شرایط کنونی در برنامه کوتاه مدت مجبوریم کاغذ را وارد کنیم تا با افزایش بیشتر قیمت کاغذ مواجه نشویم.»

اين حرف وزير ارشاد از دو منظر قابل توجه است. اول اينكه بالاخره بعد از مدتها يك موضع گيري واضح و بدور از پاسكاري ميان وزارت ارشاد و وزارت صنعت از متولي اصلي نشر و كتاب در كشور ديده شد؛ و دوم اينكه اشاره جناب وزير به واردات بعنوان راهبرد كوتاه مدت براي كاهش قيمت كاغذ اگرچه در نظر اول درست است اما بايد توجه داشت كه فعالان حوزه نشر اعتقاد دارند كه وضعيت كنوني ناشي از كاهش واردات نيست، كما اينكه اگر از سالهاي گذشته تا كنون بيشتر وارد نكرده باشيم، كمتر كاغذ وارد كشور نشده است.

مشكل كنوني شايد با افزايش واردات كمي مرتفع شود اما افزايش نزديك 200 درصدي قيمت كاغذ تنها با نظارت بر بازار و برخورد با دلالان و محتكران حل خواهد شد. اقدامي كه شايد نسبت به ساير صنوف و كالاها آسانتر باشد چراكه کاغذ کالایی است قابل کنترل، قابل رصد كه از بدو سفارش به کارخانه خارجی برای تولید ثبت می‌شود(اساسا کاغذ در دنیا بر اساس سفارش تولید می‌شود چراکه قطع کاغذ در تمام دنیا به یک اندازه نیست و هر کشور باید بر اساس نیاز خود سفارش تولید دهد)؛ از زمانی‌که کاغذ به یک کارخانه خارجی سفارش داده می‌شود تا زمانی که تولید و حمل و وجوه آن پرداخت و به سوی مقصد حمل می‌شود و به دست بازار داخلی می‌رسد همه تماما ثبت و ضبط می‌شود و هیچ‌یک از این مراحل خارج از سیستم ثبت سفارش و یا سیستم ثبت رسمی نیست.

بلايي كه افتتاح سوري به دامان بازار نشر انداخت

وزير ارشاد از واردات كاغذ صحبت مي كند. وارداتي كه سالانه تا مرز 30 هزار تن مي رسد و اين يعني وابستگي 85 تا 90 درصدي بازار نشر كشور به كاغذ وارداتي. اين در حالي است كه كارشناسان اعتقاد دارند كه ايران به راحتي مي‌تواند طي چند سال به صادر كننده كاغذ تبديل شود. اين را بگذاريد كنار سخن ويژه حضرت آقا كه كاغذ را مانند فولاد از صنايه مهم و امتداددار كشور دانسته بودند. با اين حال اكنون چند كارخانه تعطيل توليد كاغذ وجود دارد كه برخي از آنها با كلي سر و صدا افتتاح شده بودند.

براي مثال در سال پاياني دولت خاتمي كارخانه كاغذ كارون با تبليغات فراوان افتتاح شد. «این کارخانه‌ها (کارخانه کاغذ کارون) سال 1383 به صورت اسمی راه‌اندازی شد، آنگونه که می‌گفتند یک مقداری کاغذ رول از جای دیگری به آنجا منتقل کردند و بخشی که کاغذ را برش می‌زند و بسته‌بندی می‌کند، این قسمت را راه‌اندازی کردند، کاغذ را از مکانی دیگر آورده با حضور مسئولین به اصطلاح و مثلاً افتتاح شد. بنده به یاد دارم در سال 83 در فرودگاه مهرآباد تابلوهای دیجیتال دائماً از افتتاح کارخانه کاغذ کارون خبر می‌داد و از ظرفیت‌ها و... گزارشی ارائه می‌کرد. » اينها را محسن پرويز معاون اسبق فرهنگي وزير ارشاد ميگويد و ادامه مي‎‌دهد:

«کاغذ کارون در منطقه کشت و صنعت کارون راه‌اندازی شده و قرار بر این بوده تفاله نیشکری که کاشته می‌شود، مورد استفاده امور دیگر از جمله «کاغذ» قرار گیرد؛ دو دستگاه که بازسازی شده بود به هم متصل شد و ظاهراً آماده کار شد، ولی بخش خمیرسازی‌اش هنوز آماده‌سازی نشده بود، در آن طرح طبق ادعای مسئولین کارخانه قرار بود بخش خمیرسازی، خمیر مورد نیاز سایر کارخانه‌های کاغذ را هم تأمین می‌کند، ماده اولیه آن تفاله نیشکر است، یکی از کوره‌ها را هم تخصیص داده بودند تا سوخت آن، تفاله نیشکر باشد، در واقع یک شیء گرانبها که می‌تواند برای ما کاغذ تولید کند را در آن منطقه آتش می‌زندند، در کل منطقه هم اینگونه است، اگر در فصولی به آنجا مراجعه کنید می‌بینید ابر سیاه آسمان را گرفته چرا که ته نیشکر را روی زمین آتش زده‌اند.»

اگر همانطور كه خود را براي خودكفايي در زمينه گندم و فولاد و بنزين و سيمان و... آماده كرديم، مهياي بي نيازي از واردات در زمينه كاغذ هم مي شديم، امروز اوضاع بازار نشرمان اينگونه نبود. آيا براي سالهاي آتي فكري خواهيم كرد؟

مديري كه در نبودش كارها بهتر پيش مي رفت!

در آخر هم اشاره به اين نكته خالي از لطف نيست كه آقاي وزير در جايي ديگر گفته اند: «تلاش ما این است که در کیفیت کار دقت شود و امیدواریم در سال پایانی دولت شاهد تحولات خوبی در حوزه فرهنگ و هنر کشور باشیم.». حال بايد به آقاي حسيني تذكر داده شود كه مهمترين كاري كه فعلا مي تواند در دستور كار دولت در زمينه فرهنگ باشد، همين سر و سامان دادن به وضعيت نشر است. وگرنه جشنواره هاي فجر كه بعنوان مهمترين رئوس اين تحول از سوي دكتر حسيني معرفي شده اند قطعا امسال هم مانند گذشته برگزار خواهند شد. بنابراين بهتر است آقاي وزير تلاش كند تا وضعيت نشر در سال پاياني دولت سر و ساماني بگيرد و اين بدنامي به دامان وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي دولت دهم نماند.

اكنون چهارماه از فرمايش صريح مقام معظم رهبري و خطاب قرار دادن وزارت فرهنگ براي رفع مشكل گراني كاغذ گذشته است. معاون سابق فرهنگي وزير كه مشغول قهر و ناز بوده اند و طبق اخبار موجود اكثر كارهاي خود را از منزل پيگيري ميكرده اند و جالب آنكه خود آقاي بهمن دري با اشاره به اينکه در دوران خانه نشيني هم کارها را تعطيل نکردم مدعي شده است «به نظرم کارها حتي از زماني که حضور داشتم و در جلسات شرکت مي کردم منظم تر پيش مي رفت. فقط اين اواخر در زمان هايي که نياز به جلسه بود در جلسات حضور پيدا نمي کردم.»

البته مديري كه در عدم حضورش كارها بهتر از زمان حضورش پيش برود حتما احسنت و بارك الله دارد(!) اما بايد توجه داشت كه اين دو ماه ناز و كرشمه ايشان هم جزئي از همين چهار ماهي است كه از دستور مقام معظم رهبري گذشته است.

معاون جديد هم كه فعلا حكم سرپرست را دارد بيشتر از آنكه چهره اي فرهنگي و مقبول در ميان اين طيف باشد، از مديران حراستي است. با اين اوضاع و احوال كار آقاي وزير براي سامان دادن به وضعيت نشر كمي سخت است.

در پايان تكرار دوباره اين نكته لازم است كه با توجه به مطالبه گري مقام معظم رهبري در اينباره و جلودار بودن ناشران و مجامع صنفي متعهد و حزب اللهي در پيگيري دستور حضرت آقا، امكان سوءاستفاده معاندان را گرفته و همين امر فضاي مساعدتري براي تلاش مسئولان جهت كنترل قيمت كاغذ ايجاد كرده است. حال آيا حرف رهبر انقلاب بيش از اين زمين خواهد ماند؟!

منبع:+