کد خبر: 5811

تاریخ انتشار: 1387-11-15 - 20:29

نسخه چاپی | دسته بندی: دوره مدیریت بوستان کتاب / یادداشت مدیرمسئول
0
بازدیدها: 1 259

علامه طباطبائی، مرزبان وحی و خرد :: نگاهی به ضرورت انتشار مناسب آثار ایشان

حجت الاسلام سید محمد کاظم شمس، رئیس موسسه بوستان کتاب 24 آبان ماه 1387، بیست و هفتمین سالگرد ارتحال علامه سید محمد حسین طباطبائی(ره) است. تردیدی نیست ایشان از جمله مصلحانی بود که بنا به ضرورت های عصر […]

حجت الاسلام سید محمد کاظم شمس، رئیس موسسه بوستان کتاب

24 آبان ماه 1387، بیست و هفتمین سالگرد ارتحال علامه سید محمد حسین طباطبائی(ره) است. تردیدی نیست ایشان از جمله مصلحانی بود که بنا به ضرورت های عصر خویش و با حساسیت جدی به اطراف خود می نگریست و با ارادة تأثیرگذاری نیازهای فکری را تأمین می کرد. این چنین شخصیت هایی گرچه می توانند بسان سایر هم ردیفان خود رفتار نمایند و با زندگی آرام تری روزگار را بگذرانند؛ ولی اینان با دغدغه هایی که دارند تلاش می کنند تا آنچه که به تناسب نیاز عصرشان است انجام دهند و به عاملی تأثیرگذار در معادلات جامعه خود تبدیل شوند.
علامه طباطبائی(ره)، با آغاز تحصیل علوم دینی در 16 سالگی (1297 ش) و تحصیل سطوح در حوزه علمیه قم و سپس تکمیل آن در حوزه نجف اشرف و بهره گیری از اساتید بزرگ آن عصر، می توانست به کار معمول و ارزشمند تدریس و تربیت شاگرد و در استمرار آن مرجعیت دینی و... بپردازد. امّا از سال 1325 با درک خصوصیات آن دوران و هجرت به قم راه دیگری را آغازید.
جامعه ایران پس از سپری کردن دوران اختناق و سرکوب تفکر دینی توسط رضاخان پهلوی که خصوصاً با شدت بیشتری بر حوزه های علمیه اعمال می شد، اوضاع ویژه ای داشت. از طرف دیگر با تغییرات اجتماعی و فعالیت گسترده احزاب چپ، جامعه دچار فقر شدید فرهنگی و فکر دینی بود. گرچه برای حوزه های علمیه به دلیل یاد شده نیز فرض بود که با بازسازی خود، اشتغال به درس های معمول را داشته باشد، ولی علامه طباطبایی با دیدی وسیع تر، و به جای پرداختن به مباحث مرسوم در حوزه ها که قطعاً می توانست با تدریس درس خارج فقه و اصول و در ادامه به عنوان مرجع دینی که امری لازم بود، بپردازد؛ اما وی راه دیگری را انتخاب کرد. پرداختن به «قرآن» و تفسیر آن و هم چنین با تبیین معارف دینی به شیوة عقلی، بنیان گذار حرکت حداقل یک قرن آینده خود شد. ایشان با معرفی «خردورزانه» معارف «قرآن و اهل بیت(ع)» به عنوان ضروری ترین نیاز فکری جامعه آن روز همت گمارد و با جلسات درس، نقد به تربیت شاگردانی با این نگاه پرداخت که هم چنان این نگرش و آثار بجای مانده از ایشان اعم از کتاب ها و یا شاگردان مشعلی فروزان و پاسخ گوی نیازهای عصر خود و حتی تا عصر کنونی و آینده است. یکی از باقیات الصالحات این مرد بزرگ، علامه بزرگ شهید مطهری(ره) است که تأثیر شگرف وی قبل از انقلاب اسلامی برای خواص و پس از انقلاب اسلامی برای عموم روشن است. سایر شاگردان بزرگ ایشان از جمله حضرات آیات جوادی آملی، حسن زاده آملی، مصباح یزدی، انصاری شیرازی و... نیز خوشبختانه آن راه را ادامه می دهند و بیش از شصت سال است که تفکر دینی در ایران مرهون تلاش آن بزرگ مرد است.
گرچه پس از مدتی از آغاز این حرکت، عده ای را از این شیوه خوش نیامد و مشکلاتی برای ایشان پدید آمد و هم چنین هم زمان با تلاش علمی ایشان در حوزه علمیه قم، با نگاهی متفاوت ولی احتمالاً با درکی مشابه از نیاز جامعه آن روز، در حوزه علمیه مشهد یکی دیگر از بزرگان حوزه نجف با هجرت به مشهد راهی دیگر را آغاز کرد. این جریان توانست در دهه های بعدی توفیقاتی حاصل کند به طوری که به نظر می رسید فلسفه اسلامی در دهه های چهل و پنجاه در دانشگاه های کشور با استقبال بیشتری مواجه بود. هر چند اساتیدی که عهده دار تدریس آن در دانشگاه ها بودند یا مستقیم شاگرد حوزه های علمیه بودند و یا از شاگردان حوزه آن را فرا گرفته بودند؛ اما بدیهی بود استمرار این حرکت غیر از محرومیت حوزه های علمیه از این ابزار ارزشمند برای بیان خردورزانه معارف قرآن و اهل بیت(ع) و تبلیغ دین، با توجه به عدم احاطه کامل دانشگاهیان به معارف دینی، احتمال بروز انحرافات فکری دغدغه ای جدی بود.
پیروزی انقلاب اسلامی به دلایل متعدد از جمله حضور حضرت امام خمینی(ره) به عنوان رهبر آن و با توجه به نگاه ایشان به این شیوه نگرش، تأثیر شگرفی در رشد آن داشت. با رحلت آن بزرگ مرد، خوف آن می رفت که به مرور دچار رکود مجدد شود. لذا حداقل تلاش در احیای آثار به جامانده از بزرگان این تفکر در حوزه های علمیه، ضرورتی جدی برای اطمینان از استمرار و زنده ماندن این فکر در حوزه ها، بوده و خواهد بود.
با این نگاه در سال 74 (در ماه های اولیه مسئولیت بوستان کتاب) با هدف نشر و عرضه این آثار از حوزه علمیه، خصوصاً حوزه علمیه قم تلاش شد تا آثار عالمان بزرگ شیعی چاپ شود. طبیعی بود مهم ترین این آثار، کتاب و آثار به جامانده از علامه بزرگوار طباطبائی بود. انتشار آثار شاگردان ایشان که متولی نشر نداشت از جمله استاد حسن زاده آملی و همچنین آثار مرحوم استاد سید جلال الدین آشتیانی(ره) استاد انصاری شیرازی(مد ظله) و... از اولویت های مهم دیگری بود که ضرورت آن احساس می شد. موضوع با حضرت استاد حسن زاده آملی و هم چنین مرحوم استاد آشتیانی مطرح شد که ضمن استقبال از این ایده، این بزرگواران چون به تبعات این اقدام توجه داشتند و مشکلات احتمالی که ممکن بود در مسیر آن بروز کند و مانع ادامه آن گردد؛ تأکید داشتند از میان آثار ارزشمند خود، آثاری را ارائه دهند که با اقبال بیشتری مواجه گردد تا از این رهگذر این حرکت با بهانه جویی، دچار مشکل نشود. تاکنون مؤسسه توفیق داشت 21 عنوان از آثار استاد آشتیانی و بیش از 30 عنوان از آثار استاد حسن زاده آملی را در دستور کار نشر خود قرار دهد. شرح منظومه استاد انصاری شیرازی و... از بقیه آثار بود. پس از آن، بزرگان دیگری نیز با علاقه مندی آثار خود را به این مؤسسه سپردند. از 1374 تاکنون بیش از 120 عنوان چاپ اول در این موضوع را مؤسسه توفیق داشت منتشر کند که تردیدی در تأثیر آن نمی توان داشت.
اما انتشار آثار علامه طباطبائی به دلیل برخی مسائل، دچار مشکل شد. هرچند تلاش برای رفع آن استمرار یافت و در سال 75 با مکاتبه با حضرات آیات جوادی آملی و حسن زاده آملی درخواست مساعدت شد که به هر صورت عملاً مشکل حل نشد. در ابتدا مؤسسه با انتشار یادنامه در سال 1381 و به مناسبت یکصدمین سالگرد ولادت آن استاد فرزانه با نام «مرزبان وحی و خرد» در 744 صفحه همت گمارد که شامل مجموعه مقالات ارزشمندی از فرهیختگان درباره آثار و زندگی نامه و زندگی خودنوشت ایشان، از جمله آنها است و در ادامه تلاش ها، توفیق حاصل شد تا سال گذشته (1386) با توافق استاد سید هادی خسروشاهی که برخی از آثار علامه در اختیار ایشان بود و برخی دیگر را با اجازه از ورثه و با تحقیق ایشان بر روی آثار، جهت انتشار در اختیار مؤسسه قرار دادند که خوشبختانه تاکنون دوازده عنوان منتشر شده است و بقیه آثار به بیش از بیست عنوان خواهد رسید. مؤسسه پس از انتشار جداگانه هر کدام از عناوین آن را به صورت مجموعه آثار به تناسب موضوعات آن نیز منتشر می کند. (ذیلاً نام آثار ذکر می شود.)
روشن است که سایر آثار علامه و از همه مهم تر تفسیر قیم «المیزان» نیاز به انتشار بهتر از وضع فعلی دارد. تفسیر المیزان که تا دهه های آینده هم چنان مرجع تفسیری قرآن پژوهان و معارف الهی خردمند بود بایسته است تا با تحقیق درخور آن منتشر شود. این تحقیق چنانچه بتواند محتوای ارزشمند آن را بنمایاند و با ارجاعات سودمند دسترسی و بهره گیری از انبوه معارفی که ایشان در آن گردآورده اند سهل تر کند، خدمتی بزرگ به قرآن و تفسیر آن و معارف دینی خواهد بود.
تنوع مطالب المیزان از مباحث اجتماعی، اخلاقی، روایی، تفسیری، روان شناسی، فقهی، شیوه جمع روایات و بررسی محتوای آن و... موضوعات خاصی که این تفسیر به آن پرداخته است می تواند موضوع ده ها پایان نامه ای باشد که زوایای آن را بکاود و برای علاقه مندان عرضه گردد.
در این جا به مجموعه آثاری که با مساعدت]توضیحات و تنظیم و تنقیح[ استاد سید هادی خسروشاهی منتشر می شود اشاره می گردد:

1. قرآن در اسلام
2. شیعه در اسلام
3. شیعه
4. رسالت تشیع در دنیای امروز
5. رسائل توحیدی
6. انسان از آغاز تا انجام
7. بررسی های اسلامی / ج 1
8. بررسی های اسلامی / ج 2
9. روابط اجتماعی در اسلام
10. آغاز فلسفه
11. نهایت فلسفه
12. اصول فلسفه و روش رئالیسم
13. مجموعه رسایل / 1
14. مجموعه رسایل / 2
15. مجموعه رسایل / 3
16. تعالیم اسلام
17. سنن النبی
18. لب اللباب
19. مصاحبات (مهر تابان)
20. گلچینی از معارف
21. مستدرکات

همچنین ترجمه و شرح بدایه الحکمه و نهایه الحکمه از آقای دکتر علی شیروانی به فارسی، شرح نهایه الحکمه استاد علی علمی اردبیلی به عربی، ترجمه و شرح فارسی رساله برهان از دکتر قوام صفری نیز از سایر آثاری است که مؤسسه منتشر می کند.

سایر آثاری که از ایشان باقی مانده است از منشورات بعدی مؤسسه خواهد بود. بمنه و کرمه.

نشانی در:

http://ketab-news.blogfa.com/post-16.aspx

 

تگ های مطلب:
ارسال دیدگاه

  • bowtiesmilelaughingblushsmileyrelaxedsmirk
    heart_eyeskissing_heartkissing_closed_eyesflushedrelievedsatisfiedgrin
    winkstuck_out_tongue_winking_eyestuck_out_tongue_closed_eyesgrinningkissingstuck_out_tonguesleeping
    worriedfrowninganguishedopen_mouthgrimacingconfusedhushed
    expressionlessunamusedsweat_smilesweatdisappointed_relievedwearypensive
    disappointedconfoundedfearfulcold_sweatperseverecrysob
    joyastonishedscreamtired_faceangryragetriumph
    sleepyyummasksunglassesdizzy_faceimpsmiling_imp
    neutral_faceno_mouthinnocent

عکس خوانده نمی شود